Vrijheid

‘Vrijheid’… waar denk je dan aan?
Vrij van school, vrij van werk, vrij van plichten, vrij van zorgen, vrije tijd, vrije omgangsvormen, vrijheid van godsdienst, vrijheid van vergadering, vrijheid van meningsuiting, bewegingsvrijheid….
Hó, stop!

Kijk eens naar het plaatje van de lachende man in de rolstoel. Heeft hij bewegingsvrijheid? Het is een foto van onze zoon Peter, die met zijn zus aan de wandel is op één van de stralende lentedagen die we dit jaar gehad hebben. Als je goed kijkt zie je dat zijn lichaam aan alle kanten ingeklemd is. Zijn hoofd wordt in balans gehouden door een op maat gemaakte hoofdsteun. Een soort ‘schort’ van riemen over zijn bovenlichaam moet voorkomen dat hij voorover schiet. Zo’n zelfde riem zit ook over zijn buik. Zijn voeten worden met riempjes gefixeerd in de voetenbak. En, last but not least: de ‘zitkuip’ van zijn rolstoel is een op maat gemaakte orthese, die zijn lichaam helemaal omsluit. Vrijheid van beweging? Niet echt.

Zulke vrijheidsbeperkende maatregelen mogen niet zomaar willekeurig worden toegepast. In Nederland is dat bij wet geregeld (de wet ‘zorg en dwang’). Het moet allemaal netjes worden verantwoord en vastgelegd in een speciaal daarvoor ontwikkeld document.

Tóch, hoe tegenstrijdig het ook mag lijken: juist deze ‘vrijheidsbeperkende maatregelen’ dragen er aan bij dat Peter zich happy voelt. Ze bevorderen een goede zithouding en voorkomen spasmen. En dan nog iets: maken deze twee mensen de indruk zich onvrij of beperkt te voelen? Nee toch? Zijn zus heeft er zich de hele dag al op verheugd. Voor haar is het vrije-tijdsbesteding. De rolstoel is voorzien van een ‘duw-ondersteuning’; daardoor is de wandeling goed vol te houden. Voor Peter is zo’n uitje op een zonnige dag één groot feest. Hij voelt zich eerder vrij dan geremd. Op zijn manier babbelt en kletst hij honderd-uit. En als een paar blaffende honden het pad kruisen is de pret compleet. Zo’n trip kan niet lang genoeg duren. Hij wordt al stiller als hij merkt dat het eind “in zicht komt”. Ja, die laatste woorden moet ik bewust tussen aanhalingstekens zetten, want voor Peter komt er helemaal niets in zicht; hij is blind. Ernstig beperkt, dat wel. Maar op zo’n middag óók even helemaal vrij!

Bij het schrijven van deze blog doemt er nog een heel ander beeld op: In Oekraïne – onder Russisch vuur – is de situatie heel anders. Daar gelden pas écht vrijheidsbeperkende maatregelen! Daar wonen óók mensen-met-beperkingen. De hulpmiddelen hebben niet het niveau van ons rijke en vrije Nederland. En vluchten zit er voor hen al helemaal niet in. Een wandeling voert daar door verwoeste straten en langs beschadigde gebouwen. Geen keffende hondjes die een brede lach op het gezicht toveren, maar bulderende kanonnen en blaffende pistolen of geweren. Het doel van de wandeling is de schuilkelder… voor hoelang?

Vrijheid. Niet genoeg te waarderen!

Bert Regterschot

De foto uit Oekraïne is welwillend beschikbaar gesteld door stichting Parentsxparents

Peter Regterschot is op 14 maart 2023 overleden.