Elke Rustdag luiden de klokken en gaan we naar het huis van God. Daar komt de gemeente bij elkaar en horen we het Zijn Woord. Iets om elke week naar uit te kijken. Als ouders nemen we onze kinderen mee naar de kerk. Ze horen erbij. Psalm 78 zegt dat de volgende generatie moet horen over de “loffelijkheden van de HEERE.” En over “Zijn sterkheid, en Zijn wonderen, die Hij gedaan heeft.” Voor kinderen met autisme kan een kerkdienst ingewikkeld en stressvol zijn. En daarmee ook voor hun ouders. Sommigen zien gewoon tegen de zondag op.
Vaste volgorde
Bijna alle kinderen in de kerk hebben moeite met lang stil zitten. En met moeilijke woorden en lange zinnen. Voor kinderen met autisme (een informatieverwerkingsstoornis) spelen nog andere zaken een rol.
We staan er weinig bij stil hoe prikkelrijk en ingewikkeld een kerkdienst kan zijn voor een kind wiens hoofd al boordevol zit. Een (onbekende) medekerkganger die ineens de bank inschuift. De sterk ruikende parfum van de dame drie banken verderop. Het geluid van het orgel dat op volle kracht inzet…
Gelukkig kent de liturgie een vaste volgorde. Op het bord voorin de kerk staat de volgorde van zingen, het lezen van de wet, (weer zingen) en Bijbellezen Maar niet iedere voorganger kondigt dat ook op die manier aan. Dat geeft onrust, want het klopt niet met wat er op het bord staat.
Bovendien luisteren kinderen met autisme op een andere manier. Vaak nemen ze dat wat gezegd wordt, heel letterlijk. Zo kan de notie van het Evangelie als de blijde Boodschap verwarring oproepen. Want een boodschap haal je in de winkel, niet in de kerk.
Puzzelen
De zo andere context van de Bijbelse tijd of schijnbare tegenstellingen binnen een tekst, maken het ingewikkeld om te blijven luisteren. De dominee spreekt de kinderen aan met: ‘Jullie weten allemaal wel dat…’ Of hij stelt in de preek een vraag, zonder dat hij daar een antwoord op geeft. Voor een kind met autisme is dat ingewikkeld. Het blijft hangen bij de vraag.
Tijdens het puzzelen, wikken en wegen naar de betekenis, gaat de preek verder. Ligt het puzzelstukje eindelijk op z’n plek, dan valt het kind midden in waar het op dat moment over gaat. Het mist opnieuw haakjes om verder te kunnen luisteren.
Zoveel barrières rondom de letterlijke tekst, betekent een nog grotere zoektocht naar de geestelijke betekenis daarvan. Een intussen klassiek voorbeeld is het gebed om een nieuw hart.
‘Vraag er maar veel om.’ Hoeveel is veel? Hoe werkt dat, een nieuw hart – moet je daarvoor naar het ziekenhuis? Woorden als bloed en dood kunnen buitengewone angst oproepen. Toch moeten we in de godsdienstige opvoeding en in de kerk met twee woorden spreken.
Veilig
Het verhaal over de ark van Noach spreekt veel kinderen aan. Noach was alleen veilig omdat hij in de ark verbleef. De diepere laag van het verhaal dat je alleen veilig bent als je gelooft in de Heere Jezus, impliceert dat je buiten Hem niet veilig bent. Maar dat je dan naar een plaats gaat waar altijd straf, pijn en verdriet is. Waar je altijd zonder de Heere Jezus bent. Maar in de Bijbel lezen we ook dat God de Heere Jezus naar de aarde heeft gestuurd om voor de straf op de zonden te sterven.
Daarom nemen we onze kinderen, met of zonder autisme, mee naar de kerk. Om zaadjes van hoop te (laten) zaaien in hun harten. “Opdat zij hun hoop op God zouden stellen. En Gods daden niet vergeten, maar Zijn geboden bewaren.” Met het gebed om de leiding van de Heilige Geest. Hij alleen brengt de woorden in de harten van onze kinderen. Dat ontslaat ons niet van de plicht om te doen wat in ons vermogen ligt om Gods Woord zo dicht mogelijk aan het hart te leggen.
Gezegende zondag
Hier ligt een taak voor de hele kerkelijke gemeente. Ouders bereiden hun kind met autisme voor op de kerkdienst. Voorgangers kunnen rekening houden met de letterlijke luisteraars ( dat aantal is groter dan we denken) door concreet taalgebruik en eenvoudige uitleg van moeilijke woorden. Voor medekerkgangers om begripvol te reageren of niet te reageren op de onrust die soms ontstaat vanwege overprikkeling.
Laat zo de zondag een dag zijn waarnaar elke ouder uitkijkt. Een, ondanks alle gebrokenheid omdat we buiten het paradijs leven, gezegende dag. Omdat het Gods dag is waarop Hij ons wil voeden met Zijn Woord. Ook en misschien juist onze kwetsbare kinderen.
Kader
Goed voorbereid
Bid om wijsheid en geduld
Als de liturgie al voor de zondag op de website van de kerk staat, kun je die met het kind alvast langs lopen: welke Psalmen zingen we morgen, waarover gaat de preek?
Leg op zaterdagavond samen met het kind de zondagse kleding klaar. Dan ontstaat daarover op zondagmorgen geen discussie meer
Een kaart met picto’s van de verschillende onderdelen van de dienst, is een handig hulpmiddel om de kerkdienst te structureren (sclera.be)
Kleurboekje, opschrijfboekje en een kleurpotlood of pen helpen om de aandacht vast te houden
Tassen vol speeltjes zorgen voor meer onrust
Wees als ouders open over wat er met je kind aan de hand is. Onbekend maakt onbemind. Je hoeft je overigens niet te verontschuldigen voor het gedrag
Kijk naar wat je kind aan kan; niet wat het zou moeten kunnen. Eén dienst per zondag kan het maximaal haalbare zijn
Houd rekening met de sociaal-emotionele leeftijd van je kind. Die kan afwijken van de kalenderleeftijd
Vraag een gereserveerde plaats, net wat voor jouw kind nodig is. Vooraan in de kerk, achterin, op een hoekje van de bank of naast een pilaar
Meer uitleg over kernbegrippen van het geloof?
Kijk op abcvanhetgeloof.nl/kinderen
Leestip
Altijd genoeg – Dagboek voor kinderen die van duidelijkheid houden. Moeilijke teksten uit de brieven van Paulus worden begrijpelijk uitgelegd. Ieder dagboekstukje heeft dezelfde structuur. Aan het einde van elk dagboekstukje staan een Psalmvers en woorden om te bidden.
Het dagboek is uitgegeven op initiatief van Helpende Handen i.s.m. Uitgeverij Den Hertog, Houten.
Dit artikel is een bewerking van een eerder in DRS verschenen artikel in een serie van drie over kerkgang.
