Gemeente
In het decembernummer van Tabitha, een uitgave van de vrouwenbond Gereformeerde Gemeenten, verscheen onderstaand artikel. Collega Joke Zwerus, psychosociaal therapeut en Gea Boeder, toegepast psycholoog in opleiding werkten aan dit artikel mee.
Mogelijk herkent u de volgende situatie. U hebt een aantal jaren geleden uw man verloren. Tijdens een dagje winkelen met een vriendin ziet u in een winkel een jas hangen die precies lijkt op de jas van uw man. U krijgt tranen in uw ogen. Uw vriendin kijkt u verbaasd aan en zegt: “O joh, het is al twee jaar geleden, ben je nog steeds zo verdrietig?” Misschien hebt u ook het gevoel niet te worden begrepen in uw verdriet.
Veel mensen spreken over een verlies verwerken. Maar verwerken betekent dat je ergens overheen komt. Echter, degene waar je van hebt gehouden blijft een deel van je leven. Rouwen is liefde. Het is de prijs die je betaalt, omdat je hebt gehouden van die ander. Daarom spreken we liever over rouwarbeid of verdriet overleven. Rouwen is hard werken. En ieder doet dat op zijn eigen manier en op zijn of haar eigen tempo. Rouw duurt levenslang!
Rouwtaken
Rouw raakt verschillende gebieden van het leven. Lichamelijk: dit kan zich uiten in slecht slapen, of er is het gemis van intimiteit. Cognitief: rouwenden kunnen bijvoorbeeld heel vergeetachtig zijn. Emotioneel: naast verdriet is er bijvoorbeeld angst voor de toekomst zonder de ander, schuldgevoel, of boosheid. Het sociale leven: omdat vrienden het eerdere fijne contact verbreken doordat veel mensen het lastig vinden met rouwenden om te gaan. Rouw raakt ook het geloofsleven: voelt iemand zich in de steek gelaten door God of juist door Hem geholpen?
Rouwdeskundige Manu Keirse spreekt over vier rouwtaken. Deze rouwtaken zijn niet in te delen in een vaste volgorde, ze lopen door elkaar heen. Het gaat om de volgende taken: de realiteit onder ogen zien, de pijn van het verlies ervaren, je aanpassen aan een leven zonder de ander en tenslotte opnieuw leren genieten terwijl je de herinnering bewaart (Keirse, 2017). Wat is hierin belangrijk voor uzelf als rouwende? Laat emoties toe, ontken deze gevoelens niet, ook al zijn ze heel wisselend en vaak onvoorspelbaar. Het hoort erbij! Het kan helpen actief bezig te zijn met deze emoties, door bijvoorbeeld contact te zoeken met lotgenoten (dit kan zeker ook op een vrouwenvereniging!), te schrijven over de emoties, of te gaan wandelen. Maar soms is het ook nodig er even afstand van te nemen en opnieuw te (leren) genieten van het huidige leven. Zoals gezegd, deze taken lopen door elkaar heen.
Meeleven
Elk mens rouwt op een eigen manier en in eigen tempo! Hoe kunt u nu een ander bijstaan in verlies en verdriet? De wil om te helpen is er vaak wel, maar hoe? Het voelt vaak zo ongemakkelijk. Een paar praktische tips. Liefdevol zwijgen is vaak al troostend. Luister 80 % van de tijd en spreek 20 % van de tijd. Niet uw antwoorden helpen de ander, maar juist uw beschikbaarheid om te luisteren naar gevoelens en gedachten. Luister goed! En houdt dit vol. Duik niet weg bij een ontmoeting, maar laat merken dat u de ander ziet, door bijvoorbeeld even een hand op de schouder. Zoals in het voorbeeld genoemd, is rouw niet iets van een paar maanden. Er kunnen na jaren nog situaties zijn, waarin het verdriet weer in alle hevigheid naar boven komt. Want: rouwen is liefde.
Vraag er na twee jaar nog eens naar. Wees ook niet bang om de naam van de overledene te noemen. Zo blijft de herinnering aan deze geliefde levend. Vraag bijvoorbeeld: “Wat voor soort partner was hij?” Ook is het goed om regelmatig contact op te nemen met degene die rouwt. Wacht niet op initiatief van zijn of haar kant. Doe geen vaag aanbod als: “Bel me als ik iets kan doen”. Een rouwende zal dit niet snel doen. Bied specifieke hulp! Bijvoorbeeld: “Ik zal donderdag voor je koken, is dat goed?”
Gebed
Het belangrijkste in het proces van rouwarbeid (als rouwende of als liefdevolle omstander) is het besef, dat we terecht kunnen bij een Ander, Die weet wat verlies betekent! Ook Jezus weende. En Hij is de Trooster. Gebed blijft het krachtigste hulpmiddel.
Mocht u toch het gevoel hebben hulp nodig te hebben bij het omgaan met het verlies, schroom dan niet om hier hulp voor te vragen, bij het pastoraat of in de hulpverlening. Kijk op: www.stichtingdevluchtheuvel.nl
Voor dit artikel is o.a. gebruik gemaakt van het boek van Manu Keirse (2017). Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener. Uitgeverij Lannoo.
